SEKTOROWA RADA ds. KOMPETENCJI w BUDOWNICTWIE JUŻ DZIAŁA

SEKTOROWA RADA ds. KOMPETENCJI w BUDOWNICTWIE ukonstytuowała się w kwietniu 2017r. na swym pierwszym posiedzeniu w Warszawie. Prace Rady zostały zainicjowane przez partnerstwo Związku Zawodowego ‘Budowlani’ (lider), Konfederacji Budownictwa i Nieruchomości, Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa i Instytutu Techniki Budowlanej.
Wniosek konkursowy złożony przez Partnerstwo uzyskał akceptację PARP i finansowanie w ramach II Osi priorytetowej POWER ‘Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji’ i działania 2.12 ‘Zwiększenie wiedzy o potrzebach kwalifikacyjno-zawodowych’, które zapewnia Europejski Fundusz Społeczny (EFS) i skarb państwa. Projekt będzie realizowany od 1 marca 2017r. do 31 sierpnia 2022r., lecz jednym z jego celów jest zapewnienie kontynuacji działań Rady po tym terminie.
W Radzie pierwszego składu reprezentowanych jest 21 podmiotów związanych z budownictwem, a wśród nich przedsiębiorstwa budowlane, instytuty badawcze, szkoły wyższe, szkoły zawodowe, podmioty edukacji pozaformalnej, partnerzy społeczni, organizacje branżowe, regulatorzy i instytucje rynku pracy.

W trakcie pierwszego posiedzenia omówiono cele, podstawowe zadania, harmonogram prac, powołano grupy robocze i ich liderów oraz przyjęto Regulamin Rady. Prof. Zbigniew Kledyński (PIIB) został Przewodniczącym a Waldemar Mazan (KBiN), prof. Leonard Runkiewicz (ITB) i Jakub Kus (ZZ Budowlani) Wiceprzewodniczącymi Rady. W posiedzeniu uczestniczyli przedstawiciele Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości i Instytutu Badań Edukacyjnych. Członkowie Rady zapoznali się ze stanem prac nad przygotowaniem Sektorowej Ramy Kwalifikacji w Budownictwie.

DLACZEGO SEKTOROWA RADA DS. KOMPETENCJI W BUDOWNICTWIE?
Budownictwo to jeden z największych sektorów polskiej gospodarki, generujący od 6 do 8% PKB i dający pracę ok. 6% zatrudnionych. Usługi budowlane wykonuje ponad 400 tysięcy podmiotów, z czego 96 % to mikro-firmy zatrudniające do 9 pracowników. To rozdrobnienie, wrażliwość na wahania koniunkturalne i stale utrzymująca się luka kompetencyjna – niezaspokojone zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pracowników o wysokich kompetencjach stanowi najpoważniejsze wyzwanie dla Sektorowej Rady. Organizacji prac Rady podjęło się partnerstwo skupiające ważne podmioty branży: Związek Zawodowy „Budowlani” – lider wraz z partnerami: Instytutem Techniki Budowlanej, Polską Izbą Inżynierów Budownictwa i Konfederacją Budownictwa i Nieruchomości.

NIEPEŁNA MAPA KWALIFIKACJI W POLSKIM BUDOWNICTWIE
W polskim budownictwie na poziomie 3 i 4 (odpowiadającym min kwalifikacjom robotnika wykwalifikowanego i technika) funkcjonuje w praktyce około 20 zawodów nauczanych w systemie formalnym, w szkołach (około 50 kwalifikacji) i znaczna liczba kwalifikacji występujących na rynku pracy lecz nie objętych systemem kształcenia formalnego (a często także pozaformalnego – w ośrodkach szkoleniowych, na kursach).

Wszystkie kwalifikacje objęte systemem kształcenia formalnego na poziomie 3 i 4 posiadają nowe podstawy programowe opracowane w ramach projektu MEN w latach 2008-2014. W załączniku do ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205, poz. 1206) znajdują się wszystkie nowe podstawy programowe. Obecnie Ośrodek Rozwoju Edukacji realizuje projekt MEN mający na celu dalsze dostosowanie podstaw oraz Klasyfikacji Zawodów Szkolnictwa Zawodowego do potrzeb pracodawców (Forum Partnerów Społecznych). W ramach projektów realizowanych przez Ministerstwo Pracy w latach 2003-2007 przygotowano wiele standardów kwalifikacji w budownictwie dla zawodów nie nauczanych w trybie formalnym. Standardy te jednak nie mają charakteru aktów normatywnych i ich rola ogranicza się do funkcji informacyjnych. Podobną rolę mają standardy kompetencji przygotowane w ostatnich latach na zlecenie Ministerstwa Pracy (obejmujące również dużą grupę rynkowych zawodów budowlanych).

Na poziomie 6 i 7 (inżynier, mgr inżynier) kształci się kadry w uczelniach wyższych. Dyplom inżyniera i mgr inżyniera budownictwa otrzymuje się w rezultacie spełnienia warunków określonych w ustawie Dz.U. 2005 nr 164 poz. 1365 Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (absolutorium, praca dyplomowa, praca magisterska). W procesie kształcenia uczelnie wdrażają Krajowy System Kwalifikacji. Uzyskanie uprawnień do pełnienia samodzielnych funkcji w budownictwie możliwe jest jednak po spełnieniu warunków określonych w ustawie o samorządzie zawodowym inżynierów budownictwa i architektów. Uprawnienia takie w ograniczonym zakresie może uzyskać także technik budownictwa i osoba posiadająca uprawnienia mistrzowskie nadawane w rzemiośle.

Pozaformalne kształcenie zawodowe w budownictwie regulowane jest w ograniczonym zakresie i stanowi obszar działalności gospodarczej firm świadczących usługi szkoleniowe albo wewnętrznych działań szkoleniowych firm sektora (wymogi standaryzacyjne, jakościowe i programowe dla kwalifikacji rynkowych (cząstkowych) określane są obecnie w aktach wykonawczych do ustawy o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji)

W zakresie kwalifikacji w budownictwie widoczna jest niespójność nazw stanowisk pracy (i zakresu odpowiedzialności oraz zadań zawodowych) występujących na rynku pracy w dokumentach potwierdzających zatrudnienie – u pracodawców i nazw oraz zakresów kompetencji w występujących w w/w dokumentach formalnych (podstawach programowych, standardach kwalifikacji i standardach kompetencji). Ujednolicenie systemu opisu kwalifikacji i zbliżenie standardów oraz programów kształcenia do realnych potrzeb sektora budowlanego pozostaje jednym z głównych zadań związanych z wdrażaniem Polskiej Ramy Kwalifikacji i Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji. Za tym powinny iść działania zmierzające do budowy spójnych systemów walidacji i certyfikacji dla różnych ścieżek uczenia się a także budowy systemów zapewniania jakości edukacji.

WYZWANIA DLA RADY
Polsce pracodawcy w budownictwie od lat narzekają na szkolnictwo zawodowe, które ich zdaniem nie zapewnia dopływu wykwalifikowanych pracowników budownictwa w specjalnościach, które są najbardziej potrzebne na rynku i kształci zbyt „teoretycznie” nie przygotowując do realnej pracy w firmie budowlanej. Szkoły z kolei narzekają na brak zainteresowania pracodawców współpracą w kształceniu praktycznym uczniów. Pracownicy podkreślają, że dyplomy niewiele dają im na rynku pracy, bo pracodawcy małą uwagę przywiązują do formalnego potwierdzenia kwalifikacji i zbyt rzadko z wyższymi kwalifikacjami wiążą się wyższe zarobki. Sektorowa rada ds. Kompetencji nie rozwiąże wszystkich problemów rynku pracy w budownictwie, ale może pomóc stworzyć platformę porozumienia różnych środowisk.
Do najważniejszych wyzwań stojących przed Radą należą:

• Brak mapy kompetencji i kwalifikacji w sektorze.
• Niedostatek wystarczających i spójnych danych statystycznych.
• Niewystarczający poziom współpracy pracodawców z instytucjami edukacyjnymi i szkoleniowymi.
• Brak spójności nazw stanowisk pracy między standardami kwalifikacji i kompetencji a dokumentami potwierdzającymi zatrudnienie u pracodawców.
• Wysoka dynamika zmian zapotrzebowania na kompetencje.
• Różnice w zapotrzebowaniu na kwalifikacje uzależnione od wielkości przedsiębiorstwa.
• Wykorzystanie potencjału kompetencji technika budowlanego poziom 4 PRK i nowych kadr z poziomu 5 PRK.
• Wysoka liczba migrantów ekonomicznych i ubytek wykwalifikowanych pracowników.
• Zagraniczni pracownicy sezonowi o nieznanych kwalifikacjach.
• Zapewnienie bezpieczeństwa pracy na budowach.

RADA W SEKTORZE I O SEKTORZE
Rada w budownictwie jest reprezentatywna, tworzona w oparciu o szeroką współpracę kluczowych dla sektora organizacji, instytucji regulacyjnych, rynku pracy i struktur edukacyjnych oraz badawczych, spośród których kilkadziesiąt zadeklarowało już udział w jej pracach. Kluczowa dla Rady jest współpraca zadeklarowana przez Ministra Infrastruktury i Budownictwa.
Rada z uwagi na wielkość sektora, liczbę interesariuszy i rozmiar zadań będzie działała także w grupach roboczych, w tym:
– ds. monitorowania sektora, koordynowana przez KBiN, zajmująca się mapowaniem istniejących na rynku kwalifikacji i procesem powstawania nowych kwalifikacji w budownictwie;
– ds. barier edukacyjnych i zaangażowania pracodawców w proces kształcenia kadr dla budownictwa, koordynowana przez PIIB, zajmująca się identyfikacją barier w kształceniu specjalistów budownictwa i mechanizmów współpracy pracodawców z jednostkami kształcącymi;
– ds. Sektorowej Ramy Kwalifikacji, koordynowana przez ZZ „Budowlani”, dbająca o upowszechnianie Sektorowej ramy Kwalifikacji, monitorowanie jej stosowania, aktualizacje i rozwój;
– ds. standaryzacji i certyfikacji, koordynowana przez ITB, zajmująca się procesem opisu i potwierdzania kwalifikacji zgodnie z akceptowanymi standardami polskimi i europejskimi.
Celem działań Rady w ramach projektu jest więc przede wszystkim wypracowanie rozwiązań, które zapewnią trwałość jej działania, stały dostęp do aktualnych danych i narzędzi badawczych z wykorzystaniem Badania Kapitału Ludzkiego (BKL) oraz zainicjowanie procesu systemowej współpracy przedsiębiorstw budowlanych z jednostkami sektora edukacji i szkoleń.