Kampania przeciwko patologiom w łańcuchach podwykonawstwa w budownictwie

Kto jest szefem? Stop wyzyskowi w łańcuchach podwykonawców!

W różnych krajach UE i w Brukseli odbywa się szereg wydarzeń związanych z kampanią Europejskiej Federacji Pracowników Budownictwa i Drzewiarstwa poświęconej walce z patologiami w łańcuchach podwykonawstwa. Patologie te dotyczą zarówno form zatrudnienia, swobodnego przepływu pracowników i delegowania jak i podważają zasady uczciwej konkurencji firm. Są niezwykle szkodliwe dla wizerunku branży budowlanej. Związek Zawodowy „Budowlani” od lat domaga się zmian w prawie zamówień i żąda ograniczenia liczby poziomów podwykonawstwa. Bez likwidacji patologii w tym zakresie nie można mówić o poprawie wizerunku branży i nie można liczyć na zwiększenie zainteresowania młodych ludzi pracą w budownictwie.

O kampanii

W budownictwie podwykonawstwo jest zawsze głównym czynnikiem wyzysku, oszustw i innych nadużyć pracowniczych, zwłaszcza w kontekście transgranicznym. Jeśli podwykonawstwo jest realizowane w odpowiedni sposób, niekoniecznie musi stanowić problem. Kłopoty zaczynają się, gdy podwykonawstwo jest po prostu wykorzystywane do obniżenia kosztów i uniknięcia odpowiedzialności prawnej.

Często firmy wykorzystują łańcuchy podwykonawców do ukrywania stosunków pracy, omijania płatności podatków i składek na ubezpieczenie społeczne, unikania solidarnej odpowiedzialności i ukrywania się przed kontrolami organów inspekcji pracy. Podwykonawcy ci wielokrotnie znikają, nie wypłacając pracownikom należnego wynagrodzenia po miesiącach pracy.

Nadszedł czas, aby położyć temu kres.

EFBWW pilnie wzywa do wprowadzenia nowych przepisów dotyczących podwykonawstwa i ich egzekwowania:

1. Surowsze przepisy dotyczące podwykonawstwa w zamówieniach publicznych

Prawodawstwo UE musi zapewnić, że wszystkie państwa członkowskie ustanowią przepisy ograniczające poziomy podwykonawstwa w projektach zamówień publicznych do maksymalnie jednego lub dwóch poziomów, zezwalające na udział w zamówieniach publicznych tylko firmom (w tym podwykonawcom), które angażują się w negocjacje zbiorowe, oraz stosujące pełną odpowiedzialność solidarną.

2. Ograniczenie łańcucha podwykonawców w pionie i poziomie

Prawodawstwo UE musi zapewniać ograniczenie podwykonawstwa do maksymalnie jednego lub dwóch podwykonawców. Ponadto należy ograniczyć dozwolony odsetek zatrudnionych pracowników, liczbę zadań i odsetek obrotów generowanych w łańcuchu podwykonawców.

3. Pełna odpowiedzialność solidarna

Prawodawstwo UE musi zapewnić bezwarunkowe i kompleksowe systemy solidarnej odpowiedzialności w budownictwie we wszystkich państwach członkowskich, w tym w transgranicznych łańcuchach podwykonawców. Klauzule o unikaniu należytej staranności muszą być zakazane.

4. Należyta staranność

Komisja musi przedstawić dyrektywę UE dotyczącą obowiązkowej należytej staranności w zakresie praw człowieka w przedsiębiorstwach oraz ich łańcuchach dostaw i podwykonawstwa. Prawa pracowników powinny znajdować się w jej centrum, wraz ze skutecznymi środkami zaradczymi, dostępem do wymiaru sprawiedliwości i odstraszającymi sankcjami.

5. Cyfrowe narzędzia egzekwowania prawa dla pracowników

Komisja Europejska (KE) powinna przedstawić wniosek legislacyjny w sprawie wprowadzenia europejskiej legitymacji zabezpieczenia społecznego (ESSP), która umożliwi dostęp do danych w czasie rzeczywistym podczas inspekcji na placach budowy. Oczekujemy większego europejskiego wsparcia dla legitymacji socjalnych w budownictwie jako narzędzia przeciwko dumpingowi socjalnemu w (transgranicznych) łańcuchach podwykonawstwa, z poszanowaniem autonomii zaangażowanych partnerów społecznych.

6. Cyfrowe rejestry spółek

Nowa dyrektywa europejska wprowadzi minimalne standardy dla cyfrowych krajowych rejestrów spółek i ich cyfrowej interoperacyjności, umożliwiając egzekwowanie przepisów i kontrole w czasie rzeczywistym podczas inspekcji.

7. Zakaz pośredników i ochrona pracowników delegowanych

Wszystkie odpowiednie przepisy UE muszą zostać zmienione, tak aby tylko firmy, które prowadzą rzeczywistą działalność budowlaną w swoim państwie członkowskim („znacząca działalność”), mogły delegować pracowników do innego kraju. Należy zakazać delegowania pracowników wyłącznie pośrednikom. Pracownicy delegowani i migrujący potrzebują łatwego dostępu do wymiaru sprawiedliwości.

8. Wzmocnienie przedstawicieli pracowników w związkach zawodowych i ERZ

Dyrektywa w sprawie ERZ musi zostać zmieniona, aby w pełni umożliwić związkom zawodowym i przedstawicielom pracowników monitorowanie i egzekwowanie praw pracowniczych w łańcuchach dostaw i podwykonawstwa. ERZ i rady zakładowe muszą uzyskać pełny dostęp do wszystkich informacji dotyczących podwykonawstwa i polityki zakupowej firmy oraz do miejsc pracy w celu przeprowadzenia audytów.

9. Skuteczne inspekcje pracy i mechanizmy składania skarg

Nowa dyrektywa UE określi minimalne standardy inspekcji pracy i mechanizmów składania skarg w oparciu o Konwencję MOP nr 81. Powinna ona również upoważnić Europejski Urząd ds. Pracy do przejęcia pełnej odpowiedzialności w zakresie transgranicznego egzekwowania prawa. Powinna ona umożliwiać ofiarom, a także stronom trzecim, w tym związkom zawodowym, składanie skarg w odniesieniu do praktycznych barier, które sprawiają, że mechanizmy składania skarg są nieskuteczne lub niedostępne, w szczególności dla pracowników mobilnych i migrujących.

10. Ta sama praca, te same prawa, to samo wynagrodzenie

Prawodawstwo europejskie i krajowe musi gwarantować równe traktowanie we wszystkich zamówieniach publicznych i prywatnych, tak aby podwykonawca stosował wobec swoich pracowników te same warunki pracy i prawa do zabezpieczenia społecznego, które stosuje główny wykonawca, w tym te same układy zbiorowe pracy.

efbww/red