Księgowa informuje: czas pracy, a podróż służbowa

Już pisaliśmy o tym, jak ustalić czas pracy w ramach odbywanych przez pracowników podróży służbowych. Podstawowym problemem jest dokonanie właściwej oceny i kwalifikacji, czy czas poświęcony przez pracownika na dojazd do celu podróży służbowej i powrót uznać należy za czas pracy. Wątpliwości te rozstrzygnął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 czerwca 2005r. (sygnatura akt II PK 265/004) stwierdzając: „ czas dojazdu i powrotu z miejscowości stanowiącej cel pracowniczej podróży oraz czas pobytu w tej miejscowości nie są pozostawaniem do dyspozycji pracodawcy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art.128 § 1 kodeksu pracy), lecz w zakresie przypadającym na godziny normalnego rozkładu czasu pracy”. Na podstawie przykładów łatwiej będzie nam zrozumieć, kiedy możemy ustalić czas pracy w podróży służbowej. Podróż służbowa, w tym dojazd i powrót z miejsca delegowania co do zasady, nie jest zaliczana do czasu pracy. Do czasu pracy przyjmowane są tylko te odcinki podróży służbowej, które pokrywają się z rozkładowymi godzinami pracy pracownika lub w czasie których pracownik świadczył pracę. Przykład: pracownik świadczy pracę od poniedziałku do piątku w godzinach od 8 do 16 . W dniu 7 lutego 2019 r. został wysłany w podróż służbową, która rozpoczęła się wyjazdem o godz. 7 i zakończyła tego samego dnia o godz.19. Pracownik nie był w tej podróży kierowcą. Dojazd do miejsca delegowania, jak i powrót, trwał 2 godziny. Podróż służbowa pracownika trwała łącznie 12 godzin. Pracownik wykonał zadanie służbowe (udział w szkoleniu) w godzinach od 9 do 16, a przez następną godzinę przygotowywał raport służbowy. Do czasu pracy pracownika zaliczyć należy 8 godzin przypadających na godziny zgodne z rozkładem czasu pracy. Czas dojazdu do miejsca delegowania i powrotu, przypadający poza godzinami wynikającymi z harmonogramu, nie jest zaliczany do czasu pracy. Uwzględnieniu podlega natomiast jedna godzina poświęcona na przygotowanie raportu (od 16 do 17) – będzie to jedna nadgodzina z przekroczenia dobowego. Czas dojazdu i powrotu z miejscowości stanowiącej cel pracowniczej podróży służbowej oraz czasu pobytu w tej miejscowości nie są pozostawaniem do dyspozycji pracodawcy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 § 1 K.p.), lecz w zakresie przypadającym na godziny normalnego rozkładu czasu podlegają wliczeniu do jego normy (nie mogą być od niej odliczone), natomiast w zakresie wykraczającym poza rozkładowy czas pracy mają w sferze regulacji czasu pracy i prawa do wynagrodzenia doniosłość o tyle, o ile uszczuplają limit gwarantowanego pracownikowi czasu odpoczynku. W związku z tym czas dojazdu i powrotu przypadający na godziny, w których,  pracownik zgodnie z rozkładem miał świadczyć pracę, jest jego czasem pracy i przysługuje mu z tego tytułu wynagrodzenie za pracę. Natomiast czas podróży służbowej przypadającej poza godzinami pracy, nie należy do czasu pracy, w związku z czym pracownikowi nie przysługuje w zamian ani wynagrodzenie, ani czas wolny od pracy. Niemniej, w razie efektywnego wykonywania pracy w trakcie podróży ( w co wchodzi np. kierowanie na polecenie pracodawcy pojazdem, którym jadą inni delegowani pracownicy), cały okres, w którym pracownik ją świadczył, przypadający także poza jego harmonogramowymi godzinami pracy, zalicza się do czasu i przysługuje mu  z tego tytułu wynagrodzenie. Gdyby taka praca okazała się pracą w godzinach nadliczbowych, to pracownikowi przysługuje z tego tytułu dodatek do wynagrodzenia lub czas wolny.

Wówczas zgodnie z odpowiednio: art. 151³ i art.151¹¹ K.p. pracownik za pracę w sobotę będącą dla niego dniem wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy powinien otrzymać dzień wolny od pracy w ramach danego okresu rozliczeniowego, dzień wolny powinien też otrzymać za pracę w niedzielę lub święto.

Przykład; Pracownik jest zatrudniony w systemie  podstawowym, od poniedziałku do piątku w godzinach od 8ºº do 16ºº. Pracodawca wysłał go w krajową podróż służbową w celu wzięcia udziału w 3-dniowych targach. Odbywały się one w piątek, sobotę i niedzielę, przy czym rozpoczęły się one w piątek o godz. 15ºº, a zakończyły w niedzielę o godz. 17ºº. Pracownik w piątek pracował do godz.11ºº, a następnie wyjechał na targi z siedziby pracodawcy. W piątek wykonywał zadanie służbowe (udział w targach i reprezentowanie pracodawcy) przez trzy godziny od 15ºº do 18ºº, a w sobotę i niedzielę po 7 godzin. Pracodawca do czasu pracy pracownika zaliczy, oprócz godzin pracy od 8ºº do 11ºº, również czas dojazdu do miejsca delegowania w piątek (4 godz.) i czas faktycznie wykonywanej pracy na targach, w godzinach od 15ºº do 18ºº w piątek, a ponadto po 7 godzin pracy w sobotę i niedzielę. W piątek pracownik, oprócz wynagrodzenia za cały przepracowany dzień, nabędzie prawo do rekompensaty za 2 godziny nadliczbowe z przekroczenia dobowego. Za pracę na targach w sobotę i w niedzielę powinien  natomiast otrzymać dwa dni wolne.